ANDRIOLLÓWKA » Nr 35_ 19.09.2011 » Świdermajer i Europejskie Dni Dziedzictwa 2011
Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie projekt społeczny i edukacyjny, najważniejsze święto zabytków kultury Starego Kontynentu. Ich idea narodziła się 3 października 1985 r. w Granadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy, na której minister kultury Francji zaproponował zorganizowanie w całej Europie zainicjowanych we Francji w 1984 r. Dni Otwartych Zabytków. Wówczas po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Inicjatywa cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że w 1991 r. zainspirowała Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa.
Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej. Imprezy skierowane są do bardzo szerokiej i różnorodnej grupy odbiorców, co nadaje im wymiar uniwersalny. Właśnie takie inicjatywy sprawiają, że idea EDD zyskuje nowych zwolenników, stając się tym samym najważniejszym wydarzeniem kulturalnym Starego Kontynentu. Z każdym rokiem imprezy organizowane w ramach EDD zyskują na popularności.
W obchodach Europejskich Dni Dziedzictwa uczestniczą wszystkie państwa członkowie Rady Europy, w tym Polska, która włączyła się do tej akcji w 1993 r.. Co roku we wrześniu organizatorzy udostępniają do zwiedzania szerokiej publiczności zabytki i miejsca kultury, przygotowują festyny, jarmarki, imprezy plenerowe, inscenizacje, turnieje rycerskie, wystawy, odczyty naukowe, konkursy, spotkania z twórcami kultury i wiele innych imprez o różnorodnym charakterze, skierowanych do różnych grup społecznych i wiekowych. Dzięki temu obywatele państw uczestniczących w EDD mają doskonałą okazję do poznania dorobku kulturowego regionu, który zamieszkują.
W Polsce organizatorzy i koordynatorzy EDD przygotowują co roku blisko 1500 imprez. Z możliwości uczestniczenia w tym największym wydarzeniu kulturalnym Europy korzysta kilkaset tysięcy Polaków. Mają oni niepowtarzalną okazję bezpłatnie, pod opieką przewodników, zwiedzić miejsca, które na co dzień są dla nich niedostępne, odkryć historię swojego regionu, poznać jego często nieznane i niedoceniane bogactwo kulturowe oraz dowiedzieć się, jak wyglądało życie naszych przodków.
W ciągu trzech ostatnich lat w ramach EDD odbyło się ok. 5000 różnego rodzaju wydarzeń, w których uczestniczyło blisko milion osób. Honorowy patronat nad projektem sprawował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, natomiast do ogólnopolskich patronów medialnych należały m.in. Rzeczpospolita, Wirtualna Polska, Program Pierwszy Polskiego Radia, TVP2 czy TVP INFO.
Europejskie Dni Dziedzictwa z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem i poparciem tak władz samorządowych i instytucji kultury, jak i organizacji społecznych oraz osób prywatnych. Z każdym rokiem coraz bardziej wpisują się w świadomość społeczną Polaków, a przy tym stają się ważnym instrumentem edukacji w zakresie ochrony dziedzictwa narodowego. (www.edd2011.pl)
Świdermajer to potoczna nazwa drewnianej architektury nadświdrzańskiej. Jej prekursorem był znany ilustrator Elwiro Michał Andriolli (1836-1893), który od 1880 roku na ziemi zakupionej po obu brzegach rzeki Świder, według własnego projektu wznosił drewniane domy z przeznaczeniem na letni wypoczynek. Artysta szybko znalazł licznych naśladowców. Wprawni cieśle i snycerze w oparciu o wzory dworków i willi Andriollego wycinali ornamenty w deskach - ręcznie lub mechanicznie laubzegą. Kontynuowali i rozwijali dzieło zapoczątkowane przez artystę - architekturę, która po latach zaczęła dominować w bliższej i dalszej okolicy Brzegów Andriollego.
Powstanie drewnianej architektury nadświdrzańskiej stało się wielkim wydarzeniem, stało się kamieniem milowym dla rozwoju obszaru na południowy wschód od Warszawy (dzisiejszy Wawer, Józefów i Otwock), gdzie w latach 1880-1939 powstawały modne i popularne podwarszawskie letniska i uzdrowisko.
Tegoroczne Europejskie Dni Dziedzictwa 2011 obchodzimy pod hasłem Kamienie milowe. Na Mazowszu, w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie dnia 18 września miały miejsce wydarzenia pod wspólnym tytułem: Andriolli i styl nadświdrzański znany jako świdermajer. Po oficjalnej inauguracji obchodów EDD w muzeum, kurator Marzenna Szymańska (www.ethnomuseum.pl) zaprosiła nas na wernisaż przygotowanych wystaw.
Ekspozycję poświęconą życiu i twórczości Andriollego mogliśmy zobaczyć wcześniej w Nałęczowie, Józefowie i Karczewie. Wystawa powstała z okazji Roku Andriollego upamiętniającego 175. rocznicę urodzin artysty. Autorami scenariusza są Wiesława Dobrowolska-Łuszczyńska oraz Anna Wziątek, konsultacje - Halina Bukowska, opracowanie graficzne Andrzej Roman Ćwiek, współpraca Robert Lewandowski.
Twórczość Andriollego dokumentuje również doroczne obrzędy i zwyczaje ludowe. Przy akompaniamencie zespołów folklorystycznych Mazowszaki z Mińska Mazowieckiego oraz Wawrzynioki z Glinianki podziwialiśmy fotografie Katarzyny Kryńskiej z cyklu Folk w świdermajerze oraz ekspozycje ceramiki Joli Romaszewskiej-Hrymniak pt. Misa w stylu folk.
Następnie w zaimprowizowanym warsztacie stolarskim Henryka Jesiotra z Józefowa mogliśmy prześledzić proces powstawania drewnianych ozdób, mogliśmy dotknąć i poczuć detale architektoniczne pachnące sosnową żywicą. To jest projekt nowego domu, to są rysunki zdobień, a w ręku trzymam >drewniane koronki<, które za kilka dni zostaną zainstalowane w budynku przy ul. Matejki w Józefowie - mówił Henryk Jesiotr.
Autorem wystawy pt. Współczesny świdermajer, którą podziwialiśmy w holu Muzeum Etnograficznego jest architekt Marek Przepiórka (www.geniusloci.co )
W części wykładowej pod tym samym tytułem arch. Marek Przepiórka opowiedział historię osiedla współczesnych świdermajerów w Otwocku Świdrze przy ul. Zacisznej.
Wykład Anny Radomskiej pt. Styl nadświdrzański przybliżył nam wiedzę o rozwoju drewnianej architektury końca XIX wieku oraz okoliczności w jakich powstawały budynki, które dziś potocznie nazywamy świdermajerami.
W bloku tematycznym poświęconym Andriollemu wysłuchaliśmy wykładów Roberta Lewandowskiego pt. Brzegi Andriollego, Piotra Kiborta (MNW) pt. Andriolli w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Joanny Bartuszek (PME) pt. Andriolli w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
W części artystycznej obejrzeliśmy spektakl poświęcony życiu i twórczości Andriollego w wykonaniu uczniów z Gimnazjum nr 4 w Otwocku w następującej obsadzie: Radosław Trzepałka - umierający Andriolli, Martyna Kędziorek - duch siostry artysty, Albert Borowski - młody Andriolli oraz Katarzyna Kroguska, Przemysław Misior, Magdalena Kozioł, Patrycja Spiess, Dominika Gniadek, Jakub Sztandera, Paweł Kamiński.
Według inicjatorki przedsięwzięcia Jolanty Wnuk: Przedstawienie w dużej mierze stworzyli sami uczniowie. Począwszy od zapoznania się z biografią artysty, przez wybór scen i koncepcję przedstawienia, po scenariusz Katarzyny Karpińskiej, która już wcześniej dała się poznać jako uzdolniona >literatka<. Praca z grupą okazała się niezwykle twórcza i satysfakcjonująca. Nad całością przedstawienia czuwała opiekunka szkolnego koła dramatycznego pani Mariola Sitarz. Podziękowania należą się także pani Ewelinie Szarek za konsultację literacką.
W części artystycznej wykonywane były również Tatuaże w stylu świdermajer, tj. zmywalne ozdoby z henny z motywami ze zdobień świdermajerów.
Osoby zainteresowane architekturą nadświdrzańską oraz życiem i twórczością Andriollego miały okazję zakupić interesujące książki i publikacje na stoisku Wydawnictwa Świdermajer wspieranego przez Fundację Andriollego (www.andriolli.pl )
Kurator wystaw Marzenna Szymańska zaprasza do końca września do obejrzenia ekspozycji prac przygotowanych z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011. Poleca także obejrzenie pozostałych wystaw czasowych i stałych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie - w tym ekspozycję stałą wg scenariusza Barbary Ogrodowskiej pt. Polska obrzędowość doroczna z rysunkami m.in. E.M.Andriollego. Niedzielne wydarzenia w muzeum wpisują się również w kalendarz Roku Andriollego - podsumowała Marzenna Szymańska.
Autorzy fotografii: Krystyna Wodecka, Marlena Lewandowska, Robert Lewandowski
Ściągnij wersję w PDF.
|
