ANDRIOLLÓWKA » Nr 54_ 17.10.2011 » Wilegiatura i Kolej Nadwiślańska
Szanowni Państwo !
W ostatnich numerach biuletynu Andriollówka (numery od 22 do 53) przedstawialiśmy różne historyczne źródła i materiały dotyczące dziejów tzw. linii otwockiej.
Z pewnością historia terenów współczesnej linii otwockiej mogłaby wyglądać zupełnie inaczej, gdyby nie zaistniały następujące ważne wydarzenia:
1. Wybudowanie przez Leopolda Kronenberga (1812-1878) i uruchomienie w 1877 roku Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej.
2. Zakup i kolonizacja terenu po obu brzegach rzeki Świder, których w 1880 roku dokonał Elwiro Michał Andriolli (1836-1893). Artysta w Brzegach wybudował pierwsze domy na wynajem oraz próbował realizować swoją wizję utworzenia latowisk w Dolinie Świdra.
3. Rozwój podwarszawskiej wilegiatury oraz architektury letniskowej i uzdrowiskowej w latach 1880?1939 wzdłuż tzw. linii otwockiej.
W sierpniu 1877 roku została uruchomiona, wybudowana przez Leopolda Kronenberga, Droga Żelazna Nadwiślańska, której trasa wiodła z Mławy do Kowla przez Warszawę oraz Lublin. Kolej umożliwiała mieszkańcom Warszawy sprawny wyjazd z miasta na północ i na południowy wschód. Pierwsze przystanki kolejowe na odcinku południowo-wschodnim z Warszawy do Łaskarzewa powstały: we wsi Wawer - przystanek Wawer oraz przystanek Jarosław - położony w osadzie Kolonia Jarosław nad rzeką Świder. Pierwsza stacja kolejowa na tym samym odcinku powstała w leśnym pustkowiu, na terenie dóbr otwockich Zygmunta Kurtza. Nazywano ją Otwock Stacyjny, Otwock Kolejowy lub Otwock Nowy.
W 1880 roku ponad dwustuhektarową część folwarku Anielin, położonego po obu brzegach rzeki Świder w granicach dzisiejszego Otwocka i Józefowa, zakupił znany warszawski ilustrator Elwiro Michał Andriolli. Majątek artysty rozpościerał się pomiędzy mostem kolejowym na rzece Świder i przystankiem kolejowym Jarosław (od północnego wschodu) a wybudowaną stacją kolejową Otwock (od południowego wschodu) oraz położonymi nad Wisłą ? wsią Świdry (od południowego zachodu) i wsią Świdry Małe (Świdry Pruskie, od zachodu). Andriolli zauroczony Doliną Świdra w tym samym roku rozpoczął budowę pierwszego domu dla siebie, a następne wille budował z myślą o ich wynajęciu latownikom z Warszawy, szukającym wytchnienia poza miastem.
Z chwilą pojawienia się pierwszych letników w Brzegach Andriollego, bezpośredni sąsiedzi artysty zaczęli przystosowywać swoje chałupy do przyjmowania gości z miasta. Od około 1885 r. naśladowcy Andriollego osiedlali się także w pobliżu stacji kolejowej Otwock, nadając początek istnieniu Wilegiaturze Otwock.
W następnych latach ogromny wpływ na rozwój podwarszawskich letnisk linii otwockiej i architektury w stylu nadświdrzańskim, znanym jako świdermajer, miały: lecznicza działalność doktora Józefa Geislera w Otwocku (od 1890); budowa stacji kolejowej Falenica (1897), powstanie przystanków(1898), a następnie budowa stacji (1901-1903) Radość, Józefów i Świder; powstanie Wilegiatury Falenica oraz nowych letnisk wokół stacji; uruchomienie kolei wąskotorowej z Warszawy przez Wawer do Karczewa (1914); uzyskanie praw miejskich przez Otwock (1916); powstanie Uzdrowiska Otwock (1923/1924); powstanie Gminy Letnisko Falenica (1924); elektryfikacja kolei szerokotorowej (1936) oraz wybudowanie dodatkowych stacji kolejowych Anin, Międzylesie, Miedzeszyn i Michalin.
Największa popularność podwarszawskich letnisk linii otwockiej przypadała na dwudziestolecie międzywojenne. Wówczas Otwock był uzdrowiskiem specjalizującym się w leczeniu chorób płuc, a Gmina Letnisko Falenica obejmowała letniska: Anin, Międzylesie, Daków, Radość, Zbójną Górę, Miedzeszyn i Miedzeszyn Nowy, Falenicę, Michalin, Józefów oraz Świder.
Szanowni Państwo!
W ramach projektu Kronenberg, Andriolli i wilegiatura, czyli letniska podwarszawskie linii otwockiej przystępujemy do przygotowania warsztatów edukacyjnych oraz publikacji książkowej. Serdecznie dziękujemy za dotychczas okazaną życzliwość i za udostępnione materiały. Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani projektem i chcielibyście wziąć udział w naszych działaniach, wyrazić opinię - prosimy o kontakt pod numer telefonu 605 035 774 lub z osobami wymienionymi we wcześniejszych biuletynach Andriollówka (numery od 22 do 53).
Ściągnij wersję w PDF.
|
